Co znajdziesz w artykule?
Jako fizjoterapeuci, osteopaci i integratorzy strukturalni z kilkudziesięcioletnim doświadczeniem klinicznym, praktycznie każdego dnia pracujemy z zapaleniem ścięgna mięśnia piszczelowego przedniego. W poniższym artykule przedstawiamy jedynie wycinek naszej wiedzy. W o wiele szerszym zakresie (diagnostyka oraz klinika) zajmujemy się tym tematem podczas naszego kursu Masażu Tkanek Głębokich, do którego serdecznie zachęcamy wszystkich terapeutów (również studentów).
Zapalenie ścięgna mięśnia piszczelowego przedniego – etiologia
Mięsień piszczelowy przedni należy do grupy przedniej mięśni podudzia. Przyczep początkowy bierze od kłykcia bocznego i bocznej powierzchni kości piszczelowej, a następnie biegnąc w dół przechodzi w ścięgno, które w okolicy stawu skokowego umiejscawia się pod górnym i dolnym troczkiem prostowników. Kończy się na podeszwowej powierzchni kości klinowatej przyśrodkowej i I kości śródstopia. Jego skurcz wywołuje zgięcie grzbietowe, odwrócenie i przywodzenie stopy. Jednak funkcją, na którą szczególnie warto zwrócić uwagę w kontekście urazów jest to, że bierze on udział w tworzeniu łuku podłużnego stopy, dlatego jego niewydolność może być przyczyną płaskostopia.
Oprócz uszkodzeń brzuśca mięśnia, może dojść do zapalenia ścięgna mięśnia piszczelowego przedniego. Na powstawanie tego schorzenia ma wpływ to, że mięsień ten bierze udział w zbliżaniu piszczeli do przodu przy ustalonej stopie. Dzieje się tak, np. podczas długiego marszu- dlatego po długich górskich wędrówkach na drugi dzień możemy odczuć ból na przedniej powierzchni goleni.
Przyczyną zapalenia ścięgna mięśnia piszczelowego są przeciążenia wywierane podczas długotrwałego maszerowania, co po raz pierwszy zostało zauważone u młodych żołnierzy, którzy byli poddawani wyczerpującym treningom. Mięsień, który wystawiany jest na powtarzające się obciążenia ulega mikrourazom, które następnie skutkują stanami zapalnymi ścięgien. Oprócz tego do uszkodzeń ścięgna przyczyniać się mogą znaczne przeciążenia treningowe w trakcie biegania po twardym, nierównym terenie, wbieganie pod górkę, długotrwałe wyprawy w rejonach górskich, a także zbyt mocno przylegające obuwie lub sznurowanie go naokoło stopy. Również nieprawidłowe przygotowanie się do ćwiczeń będzie predysponowało do zmian w obrębie ścięgna.
W trakcie badania pacjent będzie zgłaszał dolegliwości bólowe i tkliwość zlokalizowane w przedniej części podudzia oraz w okolicy kostki przyśrodkowej, które mogą promieniować na przyśrodkowy brzeg stopy, a także czasami zauważalne będzie zaczerwienienie grzbietu stopy. Dolegliwości będą nasilały się szczególnie w trakcie aktywności fizycznej, a także zauważalna będzie ich progresja w ciągu dnia. Z biegiem czasu mięsień może wykazywać oznaki osłabienia i pacjent będzie miał problem ze zgięciem grzbietowym stopy. Badaniem obrazowym, które ujawni zmiany w postaci obrzęki, a także gromadzenia się płynu jest rezonans magnetyczny.
Postępowanie terapeutyczne
W początkowym etapie postępowanie terapeutyczne, dopóki nie dojdzie do złagodzenia stanu zapalnego, będzie polegało na zastosowaniu tak zwanej metody RICE:
- R (rest) – odpoczynek i unikanie aktywności nasilających objawy. W cięższych przypadkach może okazać się konieczne zastosowanie ortezy, lub kul w celu odciążenia niesprawnej kończyny,
- I (ice) – zimne okłady w okolicy kostki przyśrodkowej,
- C (compression) – stosowanie opatrunków uciskowych,
- E (elevation) – wysokie układanie niesprawnej kończyny.
Jako dodatek w trakcie trwania ostrego stanu zapalnego ścięgna mięśnia piszczelowego przedniego można stosować leki przeciwbólowe i przeciwzapalne.
Jeśli dolegliwości zostaną złagodzone można przejść do kolejnych etapów usprawniania. Konieczne jest obniżenie napięcia mięśnia piszczelowego przedniego. Do tego celu można zastosować między innymi terapię punktów spustowych. Ich lokalizacja to około ⅓ długości mięśnia piszczelowego przedniego, a ucisk powinien być utrzymywany przez około 15 sekund.
Dobre efekty przynosi również masaż poprzeczny, który jak sama nazwa wskazuje wykonywany jest poprzecznie do włókien mięśniowych. Ważna jest również praca z troczkami prostowników zabiegami manualnymi. Wraz z poprawą stanu chorego można zaproponować ćwiczenia rozciągające, a jako środek podtrzymujący efekt kinesiotaping.
Oprócz rozluźniania mięśnia piszczelowego przedniego w późniejszym etapie wprowadza się ćwiczenia wzmacniające siłę mięśniową, trening propriocepcji, a także reedukację nerwowo- mięśniową. Zastosowanie mają również takie zabiegi z zakresu fizykoterapii jak ultradźwięki, laser oraz elektrostymulacja.
Poza samym usprawnianiem niezbędna jest edukacja pacjenta w zakresie odpowiedniego przygotowania do treningu, doboru obuwia, sposobu sznurowania oraz zwrócenia uwagi na podłoże treningowe. Podczas samego biegu ruch powinno rozpoczynać się od pięty, a dopiero potem przenosić ciężar na śródstopie. Po zakończeniu ćwiczeń niezbędny jest również stretching mięśnia piszczelowego przedniego.
W większości przypadków postępowanie fizjoterapeutyczne w zapaleniu ścięgna mięśnia piszczelowego przynosi oczekiwane rezultaty, jednak jeżeli nie będzie zauważalnej poprawy konieczne są iniekcje kortykosteroidów, a w cięższych przypadkach może okazać się konieczna interwencja chirurgiczna.
Zapalenie ścięgna mięśnia piszczelowego przedniego w koncepcji MTG
Szybką poprawę w dolegliwościach bólowych przynosi też zabieg z wykorzystaniem koncepcji Masażu Tkanek Głębokich i mięśniowo powięziowego rozluźniania.
Zdecydowanie najlepszy efekt przynoszą zabiegi powodujące odruchowe rozluźnienie tkanek całej loży przedniej goleni, w tym mięśnia piszczelowego przedniego oraz otaczających go powięzi.
Aby wykonać zabiegi stymulowania tkanek do wydłużania, najpierw należy wykonać techniki w bruzdach przylegania. Wykonuje się je pomiędzy kością piszczelową, a tkanką mięśnia piszczelowego przedniego, a także pomiędzy piszczelowym przednim a mięśniem strzałkowym długim.
Następnym etapem jest proces elongacji tkanki. Można go uzyskać wykorzystując właśnie trzy techniki z Masażu Tkanek Głębokich:
- Stymulowanie do wydłużania,
- Zahacz – wydłuż,
- Agresywne wydłużanie.
Powyższe techniki znacznie szerzej opisujemy i wyjaśniamy w artykule o technikach w Masażu Tkanek Głębokich
Ostatnim etapem pracy będzie wykorzystanie pozycji ułożeniowych np. w leżeniu na brzuchu, przy zgiętym kolanie i zgiętej podeszwowo stopie. Taka pozycja zapewnia maksymalne wydłużenie. Następnie wykonać można w takiej pozycji wspomniane techniki wydłużenia tkanek.
Zapewne zainteresuje Cię również artykuł o zapaleniu ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego