Zapalenie mięśnia piszczelowego przedniego

Jako fizjoterapeuci, osteopaci i integratorzy strukturalni z kilkudziesięcioletnim doświadczeniem klinicznym, praktycznie każdego dnia pracujemy z zapaleniem ścięgna mięśnia piszczelowego przedniego. W poniższym artykule przedstawiamy jedynie wycinek naszej wiedzy. W o wiele szerszym zakresie (diagnostyka oraz klinika) zajmujemy się tym tematem podczas naszego kursu Masażu Tkanek Głębokich, do którego serdecznie zachęcamy wszystkich terapeutów (również studentów).

Zapalenie ścięgna mięśnia piszczelowego przedniego – etiologia

Mięsień piszczelowy przedni należy do grupy przedniej mięśni podudzia. Przyczep początkowy bierze od kłykcia bocznego i bocznej powierzchni kości piszczelowej, a następnie biegnąc w dół przechodzi w ścięgno, które w okolicy stawu skokowego umiejscawia się pod górnym i dolnym troczkiem prostowników. Kończy się na podeszwowej powierzchni kości klinowatej przyśrodkowej i I kości śródstopia. Jego skurcz wywołuje zgięcie grzbietowe, odwrócenie i przywodzenie stopy. Jednak funkcją, na którą szczególnie warto zwrócić uwagę w kontekście urazów jest to, że bierze on udział w tworzeniu łuku podłużnego stopy, dlatego jego niewydolność może być przyczyną płaskostopia.

Oprócz uszkodzeń brzuśca mięśnia, może dojść do zapalenia ścięgna mięśnia piszczelowego przedniego. Na powstawanie tego schorzenia ma wpływ to, że mięsień ten bierze udział w zbliżaniu piszczeli do przodu przy ustalonej stopie. Dzieje się tak, np. podczas długiego marszu- dlatego po długich górskich wędrówkach na drugi dzień możemy odczuć ból na przedniej powierzchni goleni.

Przyczyną zapalenia mięśnia piszczelowego są przeciążenia wywierane podczas długotrwałego maszerowania. Po raz pierwszy zostało to zauważone u młodych żołnierzy, którzy byli poddawani wyczerpującym i długim treningom.

Mięsień, który wystawiany jest na powtarzające się obciążenia ulega mikrourazom, które następnie mogą skutkować właśnie stanami zapalnymi ścięgien.

Oprócz tego, do uszkodzeń ścięgna przyczyniać się mogą znaczne przeciążenia treningowe:

– bieganie po twardym, nierównym terenie,
– wbieganie pod górkę,
– długotrwałe wyprawy w rejonach górskich,
– a także zbyt mocno przylegające obuwie lub sznurowanie go naokoło stopy.

Również nieprawidłowe przygotowanie się do ćwiczeń będzie predysponowało do zmian w obrębie ścięgna.

W trakcie badania pacjent będzie zgłaszał dolegliwości bólowe i tkliwość zlokalizowane w przedniej części podudzia oraz w okolicy kostki przyśrodkowej.  Mogą one promieniować na przyśrodkowy brzeg stopy. Czasami zauważalne będzie nawet zaczerwienienie grzbietu stopy.

Dolegliwości będą nasilały się szczególnie w trakcie aktywności fizycznej. Zauważalna będzie także ich progresja w ciągu dnia. Z biegiem czasu, mięsień może wykazywać oznaki osłabienia i pacjent będzie miał problem ze zgięciem grzbietowym stopy. Badaniem obrazowym, które ujawni zmiany w postaci obrzęku, a także gromadzenia się płynu, jest rezonans magnetyczny.

Postępowanie terapeutyczne

W początkowym etapie postępowanie terapeutyczne, dopóki nie dojdzie do złagodzenia stanu zapalnego, będzie polegało na zastosowaniu tak zwanej metody RICE:

• R (rest) – odpoczynek i unikanie aktywności nasilających objawy. W cięższych przypadkach może okazać się konieczne zastosowanie ortezy, lub kul w celu odciążenia niesprawnej kończyny,
• I (ice) – zimne okłady w okolicy kostki przyśrodkowej,
• C (compression) – stosowanie opatrunków uciskowych,
• E (elevation) – wysokie układanie niesprawnej kończyny.

Jako dodatek w trakcie trwania ostrego stanu zapalnego ścięgna mięśnia piszczelowego przedniego można stosować leki przeciwbólowe i przeciwzapalne.

Jeśli dolegliwości zostaną złagodzone można przejść do kolejnych etapów usprawniania. Konieczne jest obniżenie napięcia mięśnia piszczelowego przedniego. Do tego celu można zastosować między innymi terapię punktów spustowych. Ich lokalizacja to około ⅓ długości mięśnia piszczelowego przedniego, a ucisk powinien być utrzymywany przez około 15 sekund.

Dobre efekty przynosi również masaż poprzeczny, który jak sama nazwa wskazuje wykonywany jest poprzecznie do włókien mięśniowych. Ważna jest również praca z troczkami prostowników zabiegami manualnymi. Wraz z poprawą stanu chorego można zaproponować ćwiczenia rozciągające, a jako środek podtrzymujący efekt kinesiotaping.

Oprócz rozluźniania mięśnia piszczelowego przedniego w późniejszym etapie wprowadza się ćwiczenia wzmacniające siłę mięśniową, trening propriocepcji, a także reedukację nerwowo- mięśniową. Zastosowanie mają również takie zabiegi z zakresu fizykoterapii jak ultradźwięki, laser oraz elektrostymulacja.

Poza samym usprawnianiem niezbędna jest edukacja pacjenta w zakresie odpowiedniego przygotowania do treningu, doboru obuwia, sposobu sznurowania oraz zwrócenia uwagi na podłoże treningowe. Podczas samego biegu ruch powinno rozpoczynać się od pięty, a dopiero potem przenosić ciężar na śródstopie. Po zakończeniu ćwiczeń niezbędny jest również stretching mięśnia piszczelowego przedniego.

W większości przypadków postępowanie fizjoterapeutyczne w zapaleniu ścięgna mięśnia piszczelowego przynosi oczekiwane rezultaty, jednak jeżeli nie będzie zauważalnej poprawy konieczne są iniekcje kortykosteroidów, a w cięższych przypadkach może okazać się konieczna interwencja chirurgiczna.

Jak może pomóc Masaż Tkanek Głębokich

Szybką poprawę w dolegliwościach bólowych przy zapaleniu mięśnia piszczelowego przedniego przynosi zabieg z wykorzystaniem koncepcji Masażu Tkanek Głębokich i mięśniowo powięziowego rozluźniania.

Zdecydowanie najlepszy efekt przynoszą zabiegi powodujące odruchowe rozluźnienie tkanek całej loży przedniej goleni, w tym mięśnia piszczelowego przedniego oraz otaczających go powięzi.

Aby wykonać zabiegi stymulowania tkanek do wydłużania, najpierw należy wykonać techniki w bruzdach przylegania. Wykonuje się je pomiędzy kością piszczelową, a tkanką mięśnia piszczelowego przedniego, a także pomiędzy piszczelowym przednim a mięśniem strzałkowym długim.

Następnym etapem jest proces elongacji tkanki. Można go uzyskać wykorzystując właśnie trzy techniki z Masażu Tkanek Głębokich:

• Stymulowanie do wydłużania,
• Zahacz – wydłuż,
• Agresywne wydłużanie.

Powyższe techniki znacznie szerzej opisujemy i wyjaśniamy w artykule o technikach w Masażu Tkanek Głębokich

Ostatnim etapem pracy będzie wykorzystanie pozycji ułożeniowych np. w leżeniu na brzuchu, przy zgiętym kolanie i zgiętej podeszwowo stopie. Taka pozycja zapewnia maksymalne wydłużenie. Następnie wykonać można w takiej pozycji wspomniane techniki wydłużenia tkanek.

Porady dla Twoich pacjentów skarżących się na zapalenie mięśnia piszczelowego przedniego

Jako fizjoterapeuta możesz udzielić swoim pacjentom kilku porad i zaleceń dotyczących tzw. “zarządzania” zapaleniem ścięgna mięśnia piszczelowego przedniego. Należy jednak pamiętać, że te nasze sugestie są ogólne. Nie mamy przecież przed sobą Twojego pacjenta. Ważne jest przeprowadzenie szczegółowej oceny i opracowanie spersonalizowanego planu leczenia.

Jednak bazując na naszym doświadczeniu, podpowiadamy jakie porady sprawdzają się najlepiej w naszych gabinetach. Muszą być one mówione prostym i maksymalnie zrozumiałym językiem. Tylko wtedy twój pacjent je zapamięta (jeśli zapamięta…):

1. Odpoczynek i modyfikacja aktywności: Daj swojemu ciału czas na wyzdrowienie, unikając aktywności, które pogarszają objawy. Na jakiś czas należy unikać wysiłku o dużej intensywności, takiego jak bieganie, czy jakiekolwiek skakanie. Rozważ wybór aktywności o niskim natężeniu, tj. pływanie, czy jazda na rowerze, jeśli oczywiście nie ma innych przeciwskazań.
2. Terapia lodem: Stosuj opaski chłodzące lub okłady lodowe na bolącym obszarze miejsce przez 15-20 minut, kilka razy dziennie, zwłaszcza po aktywnościach lub gdy odczuwasz ból. Pomaga to zmniejszyć stan zapalny i przynosi ulgę w bólu.
3. Ćwiczenia rozciągające: Wykonuj delikatne ćwiczenia rozciągające, aby poprawić elastyczność i złagodzić napięcie mięśni łydki. Skoncentruj się na rozciąganiu mięśni znajdujących się wokół ścięgna mięśnia piszczelowego przedniego, takich jak mięśnie dwugłowe i podeszwowe. Wytrzymaj każde rozciągnięcie przez ok 20 sekund i powtórz kilka razy dziennie.
4. Ćwiczenia wzmacniające: Stopniowo wprowadzaj ćwiczenia wzmacniające, aby poprawić siłę i stabilność mięśni dolnej części nogi. Ćwiczenia takie jak podnoszenie palców stóp czy ruchy zginania stopy w kierunku górnym mogą być korzystne. Zacznij od niewielkiego obciążenia lub własnej masy ciała i stopniowo zwiększaj intensywność.
5. Obuwie i ortezy: Upewnij się, że nosisz odpowiednie obuwie, które zapewnia odpowiednie wsparcie i amortyzację dla stóp. Rozważ także stosowanie wkładek ortopedycznych lub wsparcia dla podbicia, jeśli zaleci to np. fizjoterapeuta lub podolog.
6. Opaska lub stabilizator: Stosowanie opaski lub stabilizatora może zapewnić dodatkowe wsparcie i stabilność dla dotkniętego obszaru. Ty jako fizjoterapeuta możesz pokazać mu odpowiednie techniki stabilizacji. Tak aby pacjent nie zrobił sobie dodatkowej krzywdy.
7. Stopniowy powrót do aktywności: Gdy objawy zaczną się poprawiać, stopniowo przywracaj czynności obejmujące dolne partie nóg. Zacznij od ćwiczeń o niskiej intensywności i stopniowo zwiększaj intensywność i czas trwania, zgodnie ze swoją tolerancją. Unikaj “przepychania się” przez ból i słuchaj swojego ciała.
8. Cross-training i ćwiczenia elastyczności: Polecamy crossy, czyli ćwiczenia przekrojowe, które obejmują różne grupy mięśni i zmniejszają powtarzające się obciążenie jednej grupy, w tym chociażby przedniego ścięgna piszczelowego. Włącz ćwiczenia elastyczności do swojej rutyny, aby utrzymać dobrą ruchomość stawów.
9. Techniki radzenia sobie z bólem: Wraz z powyższymi środkami możesz stosować dostępne bez recepty leki przeciwbólowe (zgodnie z zaleceniami lekarza), a także inne techniki leczenia bólu, takie jak chociażby terapia cieplna.

Pamiętajmy, że niezbędna dla takich pacjentów jest konsultacja z pracownikiem służby zdrowia, takim jak fizjoterapeuta lub specjalista medycyny sportowej, aby dokładnie zdiagnozować ich stan i opracować kompleksowy plan leczenia, dostosowany do ich potrzeb. Zapewni to udane i satysfakcjonujące leczenie oraz monitorowanie postępów.

Poniżej zamieszczamy kilka pytań, które zadawane są najczęściej w naszych gabinetach:

Dlaczego boli mięsień piszczelowy przedni?

Ból mięśnia piszczelowego przedniego może mieć różne przyczyny. Oto kilka najczęstszych powodów:

• Przeciążenie: Częste powtarzanie aktywności, takich jak bieganie, skakanie czy chodzenie po nierównym terenie, może prowadzić do przeciążenia mięśnia piszczelowego przedniego. Nadmierne obciążenie może spowodować podrażnienie i zapalenie mięśnia, co prowadzi do bólu.
• Niewłaściwa technika treningu: Niewłaściwa technika podczas wykonywania ćwiczeń lub aktywności sportowych może prowadzić do nadmiernego obciążenia mięśnia piszczelowego przedniego. Nieprawidłowe ustawienie stopy podczas biegania lub skakania może powodować niewłaściwe obciążenie mięśnia i prowadzić do bólu.
• Niewłaściwe obuwie: Noszenie niewłaściwego obuwia, które nie zapewnia odpowiedniego podparcia i amortyzacji, może zwiększać ryzyko bólu mięśnia piszczelowego przedniego. Buty o złej stabilności lub nieodpowiedniej amortyzacji mogą przyczyniać się do napięcia i podrażnienia mięśnia.
• Nierównowaga mięśniowa: Nierównowaga siły mięśniowej między mięśniami piszczelowymi przednim i tylnym może prowadzić do nadmiernego obciążenia mięśnia piszczelowego przedniego. Jeśli mięsień przedni jest znacznie silniejszy od mięśnia tylnej części łydki, może to prowadzić do nierównowagi i bólu.
• Zły styl chodu: Nieprawidłowy styl chodu, takie jak nadmierna pronacja (przechylenie stopy do środka) lub supinacja (przechylenie stopy na zewnątrz), może prowadzić do nadmiernego obciążenia mięśnia piszczelowego przedniego i powodować ból.

Jak rozciągnąć mięsień piszczelowy przedni?

Rozciąganie mięśnia piszczelowego przedniego może przynieść ulgę i pomóc w zmniejszeniu napięcia. Oto kilka prostych sposobów, jak rozciągnąć ten mięsień:

• Znajdź płaską powierzchnię, taką jak ściana lub drzwi. Ustaw się naprzeciwko niej, unieś stopę i opieraj palce stopy na ścianie/drzwiach. Delikatnie pochyl się do przodu, poczuć rozciąganie mięśnia piszczelowego przedniego. Trzymaj przez 15-20 sekund i powtórz 3-5 razy na każdą nogę.
• Uklęknij w pozycji klęku na jednym kolanie, drugą nogę wyciągnij do tyłu, stawiając stopę na podłożu. Powoli pochyl tułów do przodu, aż poczujesz rozciąganie w przedniej części uda i mięśniu piszczelowym przednim. Trzymaj przez ok 20 sekund i powtórz na drugą stronę.
• Usiądź w siadzie skrzyżnym na podłodze. Następnie przyciągnij nogę do swojego ciała, przytrzymując ją za kolano lub podudzie. Poczujesz rozciąganie mięśnia piszczelowego przedniego. Trzymaj przez ok 20 sekund i powtórz na drugą stronę.
• Stań na jednej nodze, a drugą nogę unieś do tyłu, chwytając ją za stopę. Pociągnij stopę ku pośladkowi, aż poczujesz rozciąganie w mięśniu piszczelowym przednim. Trzymaj przez 20-30 sekund i powtórz na drugą stronę.

Pamiętaj, aby rozciągać mięsień piszczelowy przedni ostrożnie i powoli, unikając nagłych ruchów. Nie przeciągaj mięśnia ponad granicę dyskomfortu. Rozciąganie nie powinno być bolesne. Zdecydowanie rozciąganie mięśnia piszczelowego przedniego powinno być częścią regularnego programu rozciągania i wykonywane regularnie. Jest to również jeden z faktorów zapobiegających zapalenie mięśnia piszczelowego przedniego.

Jak długo trwa ból mięśnia piszczelowego przedniego?

Czas trwania bólu mięśnia piszczelowego przedniego może się różnić w zależności od przyczyny bólu, nasilenia urazu oraz indywidualnych cech każdej osoby. W przypadku łagodnych urazów lub przeciążeń, ból zwykle ustępuje w ciągu kilku dni lub tygodni. Jednak w niektórych przypadkach ból może utrzymywać się nawet przez dłuższy czas.

Jeśli ból mięśnia piszczelowego przedniego jest wynikiem przeciążenia lub nadmiernego wysiłku, odpowiednie leczenie, odpoczynek i rehabilitacja mogą przyspieszyć proces gojenia i zmniejszyć czas trwania bólu. Często my jako fizjoterapeuci zalecamy zastosowanie technik takich jak masaż, rozciąganie, wzmacnianie mięśni, a także kontrolę czynników prowokujących, takich jak niewłaściwa technika treningu, czy choćby obuwie.

W przypadku bardziej poważnych urazów, takich jak naciągnięcia mięśnia, naderwanie lub uszkodzenie strukturalne, czas trwania bólu może być znacznie dłuższy. W takich sytuacjach konieczne może być bardziej zaawansowane leczenie i rehabilitacja, które będą zależne od stopnia urazu i indywidualnych czynników zdrowotnych.

Ważne jest, aby pamiętać, że każdy organizm reaguje inaczej i czas gojenia może się różnić. Jeśli ból mięśnia piszczelowego przedniego nie ustępuje lub jest nasilony, zawsze warto skonsultować się z lekarzem, lub fizjoterapeutą, którzy będą mogli dokładnie ocenić stan zdrowia i zaproponować odpowiednie metody leczenia i rehabilitacji.

Zapewne zainteresuje Cię również artykuł o zapaleniu ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego