Co znajdziesz w artykule?
Jako fizjoterapeuci, osteopaci i integratorzy strukturalni z kilkudziesięcioletnim doświadczeniem klinicznym, praktycznie każdego dnia pracujemy z uszkodzeniami LCL. W poniższym artykule przedstawiamy jedynie wycinek naszej wiedzy. W o wiele szerszym zakresie (diagnostyka oraz klinika) zajmujemy się tym tematem podczas naszego kursu Masażu Tkanek Głębokich, do którego serdecznie zachęcamy wszystkich terapeutów (również studentów).
Uszkodzenie LCL (więzadła pobocznego bocznego/strzałkowego)
Do stabilizatorów stawu kolanowego w płaszczyźnie czołowej należą, leżące po przeciwległych stronach, więzadło poboczne przyśrodkowe/piszczelowe (MCL), przeciwdziałające nadmiernemu koślawieniu i więzadło poboczne boczne/ strzałkowe (LCL), które chroni przed nadmiernym szpotawieniem stawu. To drugie rozciąga się pomiędzy tylną powierzchnią nadkłykcia bocznego kości udowej a głową kości strzałkowej. Jego praca wspomagana jest poprzez pasmo biodrowo-piszczelowe, dzięki pracy mięśnia naprężacza powięzi szerokiej. Zarówno MCL jak i LCL są napinane podczas wyprostu stawu kolanowego, a rozluźniane podczas jego zgięcia.
Uszkodzenie LCL – etiologia
Uszkodzenia więzadła pobocznego bocznego są znacznie rzadsze od urazów więzadła pobocznego przyśrodkowego.
Do izolowanego uszkodzenia LCL dochodzi podczas bezpośredniego urazu, który polega na uderzeniu w przyśrodkową stronę stawu kolanowego, co powoduje nadmierną szpotawość i torsję piszczeli. Najczęściej przerwany zostaje przyczep strzałkowy więzadła.
Jednak urazy dotyczące jedynie tego więzadła są rzadkie i podobnie jak w przypadku MCL, może dojść do uszkodzenia LCL w wyniku mechanizmu pośredniego. Dochodzi do niego na skutek zadziałania sił rotacyjnych, co może spowodować uszkodzenie (oprócz więzadła pobocznego strzałkowego) takich struktur jak:
- więzadło krzyżowe tylne (PCL),
- łąkotka boczna,
- kompleks tylno- boczny.
Stopnie uszkodzeń więzadła pobocznego strzałkowego (LCL):
- I stopień- dochodzi do niewielkiego urazu, który nie wpływa na zmianę długości więzadła, a jedynie dochodzi do zwiększenia jego tkliwości,
- II stopień- więzadło zostaje naciągnięte, ale nie przerwane,
- III stopień- całkowite przerwanie więzadła.
W badaniu należy zwrócić szczególną uwagę na tryb życia pacjenta, gdyż będzie to wpływało na stopień odczuwania dolegliwości. Przykładowo osoba, która ma siedzącą pracę, nie uprawia żadnych sportów i dodatkowo posiada niewielką koślawość stawów kolanowych, może jedynie zgłaszać dyskomfort w obrębie bocznej okolicy stawu, zaś sportowiec z przeprostem i szpotawością stawów kolanowych nie będzie w stanie kontynuować codziennych aktywność ze względu na duże nasilenie dolegliwości bólowych.
Oprócz typowych objawów towarzyszących uszkodzeniom więzadłowym takich jak ból, obrzęk, zwiększona tkliwość podczas palpacji, słyszalny trzask podczas urazu, mogą być widoczne zaburzenia pracy ze strony układu naczyniowego i nerwowego, gdyż nierzadko (w 12- 29% przypadków) dochodzi do naciągnięcia lub przerwania nerwu strzałkowego. Dlatego nie należy pominąć badania neurologicznego.
Uszkodzenie LCL – diagnostyka
Do typowych testów diagnostycznych uszkodzeń więzadła pobocznego bocznego (LCL) należą:
- test przywiedzeniowy- który polega na tym, że terapeuta wykonuje przywodzenie podudzia pacjenta, obustronnie w pozycji pełnego wyprostu i zgięcia do 20- 30 stopni w stawie kolanowym.
- test zegara- terapeuta wykonuje rotację zewnętrzną piszczeli przy zgiętym stawie kolanowym do 30, a następnie do 90 stopni. Określa się kąt zawarty między stopą a udem podczas rotacji, a test uznaje się za dodatni, jeśli wartości tej wielkości różnią się między obiema kończynami dolnymi o co najmniej 5 stopni.
- odwrócony test pivot shift- staw kolanowy zgięty do 90 stopni powoli prostuje się, wywierając nacisk osiowy w celu wykrycia tylnej translacji piszczeli, co wskazuje czy uszkodzeniu uległo również więzadło krzyżowe tylne.
Uszkodzenie LCL – postępowanie
W przypadku izolowanych uszkodzeń LCL można zastosować leczenie zachowawcze, które będzie miało na celu zmniejszenie działania sił szpotawiących na staw kolanowy, redukcja dolegliwości bólowych i stanu zapalnego.
W tym celu zaleca się unieruchomienie kończyny na okres około dwóch tygodni, a zastosowanie następnie ortez, aby zabezpieczyć przed szpotawieniem.
Nie można zapomnieć w tym okresie o wzmacnianiu mięśni (głównie mięśnia czworogłowego) przez zastosowanie między innymi ćwiczeń izometrycznych. Uzupełnieniem terapii będą zabiegi przeciwbólowe i przeciwzapalne z zakresu fizykoterapii oraz farmakoterapia.
Jednak w wielu przepadkach dochodzi nie tylko do uszkodzenia więzadła pobocznego strzałkowego, ale także struktur mu towarzyszących. Wtedy niezbędny jest zabieg operacyjny, polegający na zszyciu uszkodzonych tkanek.
Jeżeli pacjent boryka się z przewlekłą niestabilnością tylno-boczną, należy wykonać zabieg rekonstrukcyjny LCL. Po zabiegu konieczna jest rehabilitacja, ze zwróceniem uwagi na bezwzględną potrzebę odciążania kończyny przez okres 6 tygodni, zabezpieczenia bocznej powierzchni stawu kolanowego przed siłami szpotawiącymi przy użyciu ortez przez 3 miesiące, zwiększania zakresu ruchomości, a także wzmocnienia siły mięśniowej.