Co znajdziesz w artykule?
Jako fizjoterapeuci, osteopaci i integratorzy strukturalni z kilkudziesięcioletnim doświadczeniem klinicznym, praktycznie każdego dnia pracujemy z neuropatią nerwu piszczelowego. W poniższym artykule przedstawiamy jedynie wycinek naszej wiedzy. W o wiele szerszym zakresie (diagnostyka oraz klinika) zajmujemy się tym tematem podczas naszego kursu Masażu Tkanek Głębokich, do którego serdecznie zachęcamy wszystkich terapeutów (również studentów).
Nerw piszczelowy jak każdy inny biegnie w towarzystwie różnych struktur- naczyń, ścięgien, mięśni, kości. Jeżeli dojdzie do urazu którejś z nich i doprowadzi to do ucisku nerwu powstanie stan chorobowy zwany neuropatią nerwu piszczelowego inaczej znanego pod nazwą zespołu kanału stępu.
Ale zacznijmy od początku…
Kanał stępu to miejsce za kostną przyśrodkową, ograniczone również przez kość piętową, przez którą przebiega wiele ważnych struktur, taki jak:
- ścięgno mięśnia piszczelowego tylnego,
- ścięgno mięśnia zginacza długiego palców,
- tętnica piszczelowa tylna,
- nerw piszczelowy,
- ścięgno mięśnia zginacza długiego palców.
Ścięgna w ramach ochrony pokryte są pochewkami maziowymi, a ich przebieg przytrzymywany jest dzięki troczkowi zginaczy.
Jak widać w tak niewielkiej przestrzeni może biec wiele struktur odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie stopy. Niestety uraz, który będzie prowadził do uwięźnięcia choćby jednej z nich będzie dawał dolegliwości i może wpływać na zaburzenie funkcji ruchowych i czuciowych stopy, szczególnie narażone są na to struktury nerwowe.
Nerw piszczelowy jest strukturą, która biegnie od dołu podkolanowego, pod mięśniem brzuchatym łydki w pobliżu mięśnia zginacza długiego palucha i mięśnia zginacza długiego palców, unerwiając je. Oddaje gałąź piętową przyśrodkową nad kostką boczną, a następnie przechodząc na przyśrodkową powierzchnię stopy zagina się w pod kostką przyśrodkową, biegnie na powierzchnię podeszwową stopy, gdzie wraz ze zginaczami palucha umiejscawia się pod mięsień odwodziciel palucha oddając dwie duże gałęzie (nerw podeszwowy boczny i nerw podeszwowy przyśrodkowy).
Neuropatia nerwu piszczelowego – etiologia
Neuropatia nerwu piszczelowego dotyczy dokładniej jego przyśrodkowej gałęzi, czyli nerwu piszczelowego przyśrodkowego i powstaje, gdy dochodzi do usidlenia wiązek naczyń nerwowo- naczyniowych w wąskiej przestrzeni zamkniętej przez troczek zginaczy. Zastój żylny pociąga za sobą niedotlenienie i niedożywienie wiązki nerwu piszczelowego zaopatrującego tyłostopie i część podeszwową stopy.
Do takiego stanu dochodzi, gdy powstaje obrzęk w wyniku urazu, np. przy złamaniu kostki przyśrodkowej, skręceniu stępu, zapaleniu ścięgien zginaczy lub zespołach przeciążeniowych. Czynnikami przyczyniającymi się do ucisku nerwu piszczelowego jest również występowanie płaskostopia poprzecznej lub nadmiernej pronacji stopy.
Pacjent z zespołem kanału stępu będzie skarżył się na piekący ból w obrębie podeszwy stopy, który może promieniować wzdłuż całej stopy, ale także może rozciągać się po przyśrodkowej powierzchni łydki aż do dołu podkolanowego.
W badaniu należy zwrócić uwagę na całą postawę pacjenta ze szczególnym uwzględnieniem stóp. W trakcie palpacji można stwierdzić występowanie objawu Tinela (wzmożona tkliwości podczas opukiwania na długości nerwu). Poza tym mogą wystąpić zaburzenia czucia, upośledzenie czynności mięśni zginających palce, a wzmożenie dolegliwości będzie wywoływać ruch zgięcia podeszwowego i ewersji stopy.
Neuropatie nerwu piszczelowego należy różnicować z innymi stanami chorobowymi dającymi podobne objawy i należą do nich między innymi zapalenie rozcięgna podeszwowego, neuralgia Mortona czy choroby naczyniowe kończyn dolnych.
Neuropatia nerwu piszczelowego – rehabilitacja
W rehabilitacji neuropatii nerwu piszczelowego za cel, obok redukcji dolegliwości bólowych, powinniśmy postawić odbarczenie uwięźniętej struktury. Dlatego w usprawnianiu pacjenta możemy zastosować:
- techniki neuromobilizacji (należy zachować ostrożność, aby nie doszło do nasilenia objawów),
- stabilizację kończyny w odpowiednim ustawieniu,
- wkładkę odciążającą stęp,
- masaż głęboki wzdłuż nerwu piszczelowego tylnego,
- terapię punktów spustowych mięśni stopy oraz łydki,
- techniki rozluźniające mięśnie podudzia,
- zabiegi z zakresu fizykoterapii o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym,
- terapię manualną,
- kinesiotaping.
Planowane usprawnianie ruchowe powinno skupić się na odzyskaniu zakresu ruchomości w tym naukę czynnego zgięcia palców w stawach śródstopno- paliczkowych, odbudowie równowagi mięśniowo- powięziowej, wzmocnieniu siły mięśniowej. Zastosowanie ćwiczeń równoważnych pozwoli na rozwój propriocepcji, która mogła zostać zaburzona przez nawykowe odciążanie kończyny z powodu dolegliwości bólowych.
Jeżeli leczenie zachowawcze nie przyniesie oczekiwanych efektów należy rozważyć możliwość operacyjnego odbarczenia nerwu i jego gałęzi. Polega ono na przecięciu troczka zginaczy. Po tym zabiegu pacjenta również czeka usprawnianie rehabilitacyjne, polegające na zmniejszeniu dolegliwości bólowych, zwiększeniu zakresu ruchomości w stawie, wzmocnieniu siły mięśniowego oraz nauce prawidłowego chodu, która polegałaby na nauce kontroli osiowego ustawienia kończyny, treningu szybkich zmian kierunków oraz stawiania kroków skrzyżnych.
Zapewne zainteresuje Cię artykuł o zapaleniu ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego