Często używając określenia „bark” wskazywany jest staw ramienny, choć tak naprawdę staw ten, stanowi on tylko jeden z elementów wchodzących w skład całego kompleksu, które go budują. Bark zawiera w swojej budowie również obręcz barkową oraz nasadę bliższą kości ramiennej, a także staw między łopatką a ścianą klatki piersiowej. Jest to więc pojęcie funkcjonalne, a nie anatomiczne. Dzięki niemu możliwe jest wiele ruchów kończyny górnej, mających szczególne znaczenie w wykonywaniu codziennych czynności.
Pomiędzy tak wieloma strukturami kostnymi barku przebiegają mniejsze, delikatniejsze. Należą do nich między innymi splot ramienny, naczynia podobojczykowe i pachowe. Bark stabilizowany jest przez wiele mięśni, wśród których najbardziej narażone na uszkodzenia są te, które wchodzą w skład tak zwanego stożka rotatorów:
- mięsień nadgrzebieniowy,
- mięsień podgrzebieniowy,
- mięsień obły mniejszy,
- mięsień podłopatkowy.
Konflikt podbarkowy – etiologia
Szczególną rolę w powstawaniu urazów tej okolicy stanowi przestrzeń podbarkowa, w której znajduje się kaletka podbarkowa. Jeżeli dojdzie do ucisku w tej okolicy doprowadzi to do zespołu zwanego konfliktem podbarkowym, w którym źródłem bólu jest ucisk na struktury przestrzeni podbarkowej. Najczęściej są to: kaletka podbarkowa i ścięgna mięśni stożka rotatorów. Ból może wynikać ze stanu zapalnego kaletki lub zmian w ścięgnach. Dodatkowym elementem drażniącym ścięgna mięśni (głównie nadgrzebieniowego oraz głowy długiej mięśnia dwugłowego) jest wyrostek barkowy, który powoduje uszkodzenia w trakcie wykonywania odwodzenia ramienia.
Wyróżnić można 5 stopni uszkodzeń tej okolicy:
- 1 stopień- obrzęki i zapalenia kaletek, uszkodzenie m. nadgrzebieniowego odwracalne.
- 2 stopień- włóknienie ścięgien na skutek długotrwałego stanu zapalnego, zmiany nieodwracalne,
- 3 stopień- całkowite przerwanie ścięgien,
- 4 stopień- zmiany kostne w wyrostku barkowym, odwapnienie guzka większego kości ramiennej,
- 5 stopień- artropatia całego stawu ramiennego.
Konflikt podbarkowy – czynniki predysponujące
Czynnikami predysponującymi do powstawania konfliktu podbarkowego są silne urazy lub powtarzające się mikrourazy barku, a także praca, która wymaga długotrwałego utrzymywania kończyny górnej w górze, wiek powyżej 40 roku życia oraz osłabione mięśnie obręczy barkowej.
Pacjent podczas badania będzie zgłaszał ból podczas wykonywania ruchów odwodzenia ora zgięcia, a czasami nie będzie możliwe ich czynne wykonanie. Ból zlokalizowany jest w przedniej okolicy wyrostka barkowego. W trakcie diagnostyki charakterystyczne będzie występowanie bolesnego łuku to znaczy nasilenie dolegliwości bólowych podczas odwodzenia w zakresie 70 – 120 stopni. Innymi testami diagnostycznym, którymi terapeuta może się posłużyć to:
- test dla mięśnia nadgrzebieniowego (Jobe’a),
- test dla mięśnia podłopatkowego,
- test opadającego ramienia,
- test ciasnoty Neera.
Konflikt podbarkowy – Terapia
FAZA 1
- CZAS PO URAZIE: 0-1 tyg.
- ZASTOSOWANA TERAPIA:
Stan ostry, walka z bólem, stanem zapalnym. Masaż poprzeczny w przypadku uszkodzonych ścięgien- delikatny, rozluźnienie naramiennego- uwalnianie kaletki podbarkowej, delikatna praca na mięśniach stożka rotatorów. Terapia punktów spustowych na mięśniach stożka.
Fizykoterapia: PM, taping do odciążenia kaletki podbarkowej.
- PROGRAM ĆWICZEŃ:
Bez ćwiczeń w przypadku budzących bólów nocnych, później ćwiczenia Stabilizujące łopatkę i centrujące głowę kości ramiennej w panewce, wzmacniające przywodziciele i rotatory zewnętrzne, by obniżyć głowę kości ramiennej.
- AKTYWNOŚĆ PACJENTA I ZALECENIA:
Odpoczynek, unikanie czynności nasilających ból, leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, ewentualnie po konsultacji z lekarzem iniekcja sterydowa do światła kaletki. Po iniekcji odciążenie kończyny, przez co najmniej tydzień.
FAZA 2
- CZAS PO URAZIE: 1-4 tyg.
- ZASTOSOWANA TERAPIA:
Masaż poprzeczny ścięgien stożka rotatorów, masaż głęboki mm obręczy barkowej, terapia punktów spustowych mięśni: nadgrzebieniowego, podgrzebieniowego, obłego mniejszego i większego, podłopatkowego, naramiennego, piersiowego, najszerszego, dwugłowego ramienia, prostowniki grzbietu odcinka szyjnego i piersiowego. Metoda Mulligana dla stawu ramienno- łopatkowego i dla szyi. Mobilizacje obojczyka z ruchem kończyny górnej.
Fizykoterapia: PM, UD, taping do centralizacji głowy kości ramiennej w panewce, do rozluźnienia mięśni.
- PROGRAM ĆWICZEŃ:
Praca j. w + rozciąganie piersiowych, najszerszego, wzmacniające we wzorcach wyprostnych, potem też zgięciowych, ćwiczenia stabilizujące bark, ćwiczenia szyi, ćwiczenia wzmacniające mięśnie brzucha i ud. - AKTYWNOŚĆ PACJENTA I ZALECENIA:
Unikanie czynności nasilających ból, zwłaszcza sięgania po przedmioty umieszczone wysoko (powyżej poziomu odwiedzenia ramienia).
FAZA 3
- CZAS PO URAZIE: 4-7 tyg.
- ZASTOSOWANA TERAPIA:
Praca j. w odzyskiwanie pełnej ruchomości barku.
- PROGRAM ĆWICZEŃ:
Praca j. w + ćwiczenia funkcjonalne pozwalające na powrót do normalnego życia zawodowego i sportu.
- AKTYWNOŚĆ PACJENTA I ZALECENIA:
Kontrola i automatyzm prawidłowego wzorca ruchu.
