Co znajdziesz w artykule?
Jako fizjoterapeuci, osteopaci i integratorzy strukturalni z kilkudziesięcioletnim doświadczeniem klinicznym, praktycznie każdego dnia pracujemy z ganglionem. W poniższym artykule przedstawiamy jedynie wycinek naszej wiedzy. W o wiele szerszym zakresie (diagnostyka oraz klinika) zajmujemy się tym tematem podczas naszego kursu Masażu Tkanek Głębokich, do którego serdecznie zachęcamy wszystkich terapeutów (również studentów).
Zerwanie więzadła rzepki i stan po szyciu więzadła rzepki zainspirował już niejednego fizjoterapeutę. Przyjrzyjmy się jednak najpierw budowie anatomicznej wokół stawu kolanowego.
Mięsień czworogłowy uda składa się z:
- mięśnia prostego uda,
- mięśnia obszernego bocznego,
- mięśnia obszernego przyśrodkowego,
- mięśnia obszernego pośredniego.
Jest on najsilniejszym prostownikiem stawu kolanowego, a wszystkie jego głowy zbiegają się w jedno niewielkie, ale mocne ścięgno mięśnia czworogłowego. Jego przedłużenie stanowi więzadło (ścięgno rzepki), które swój przyczep końcowy ma na guzowatości piszczeli, a mięsień obszerny boczny i przyśrodkowy dodatkowo wzmacniają troczek boczny i przyśrodkowy rzepki.
Więzadło rzepki, mimo że jest niewielką strukturą to jego zerwanie, może spowodować duży uszczerbek na zdrowiu. Jest to najczęściej spowodowane urazowym uszkodzeniem, a przy awulsyjnym oderwaniu mamy najczęściej do czynienia z przebytą chorobą Osgood-Schlatter’a. Do zerwania przyczepu dalszego m. prostego uda dochodzi najczęściej między 50-60 rokiem życia i jest to związane ze zmianami degeneracyjnymi.
Oprócz ostrych urazów więzadło rzepki może ulegać przerwaniu również na skutek sumowania się powtarzających się mikrourazów. Jednak nie tylko czynniki urazowe mogą wpływać na strukturę więzadła, ale także może ona ulec osłabieniu, a w konsekwencji zerwaniu na skutek:
- zapalenia ścięgna rzepki (kolano skoczka),
- iniekcji kortykosteroidów,
- przewlekłej niewydolności nerek,
- reumatoidalnego zapalenia stawów,
- tocznia rumieniowatego układowego,
- chorób metabolicznych (np. cukrzycy).
Podczas badania pacjent będzie zgłaszał, że podczas urazu słyszalny był charakterystyczny trzask. Zauważalne będzie pociągnięcie rzepki do góry, co spowodowane jest tym, że nie będzie ona stabilizowana przez przyczep do guzowatości piszczelowej oraz pociągnięta zostanie przez mięsień czworogłowy. Charakterystyczny jest również krwiak, a także brak możliwości czynnego wyprostu stawu kolanowego i utrzymania pozycji wyprostowanej stawu.
Zerwanie więzadła rzepki – leczenie
Przy zerwaniu całkowitym stosuje się leczenie operacyjne, a przy częściowym zerwaniu można leczyć je zachowawczo.
W przypadku całkowitego zerwania rzepki przeprowadza się zabieg chirurgiczny, który im szybciej przeprowadzony, tym daje lepsze efekty. Dłuższy czas oczekiwania od urazu do operacji zwiększa ryzyko powstawania przykurczu mięśnia czworogłowego i zrostów tkanki włóknistej, co utrudnia odtworzenie funkcji ścięgna.
Sam zabieg operacyjny polega na przeprowadzaniu szwów przez ścięgno rzepki, które następnie są przewleczone przez małe otwory wywiercone w rzepce. W kolejnym etapie szwy są odpowiednio wiązane tak, aby uzyskać odpowiednie napięcie ścięgna i przyleganie rzepki do kości udowej. Niekiedy stosowane są również szwy wzmacniające, które przeprowadzone są przez kanały wywiercone w guzowatości piszczeli i przeprowadzone poprzecznie przez ścięgno rzepki.
W celu przywrócenia utraconych funkcji niezbędne jest przeprowadzenie rehabilitacji. W trakcie pierwszych 6 tygodni po operacji kończyna dolna jest unieruchamiana, co zapobiega niekorzystnemu wpływowi ruchu wyprostu w początkowych etapie, a także unika się obciążania stawu. W tym czasie należy pamiętać o bardzo złym wpływie braku ruchu na mięśnie- głównie głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego, która jako najmłodsza filogenetycznie zanika najszybciej. Dlatego bardzo ważne są ćwiczenia izometryczne kończyn dolnych, które można wykonywać już w pierwszej dobie po zabiegu.
Po dwóch tygodniach od zszycia więzadła rzepki można wprowadzać ruchy czynnego zgięcia i biernego wyprostu stawu kolanowego. Czynny wyprost możliwy jest po upływie około miesiąca. Ważne jest, aby pamiętać, że w pierwszych tygodniach można chodzić tylko markowanym chodem (około 2-4 tygodnia kończyna jest w stanie utrzymać 50% całego ciężaru ciała), a dopiero po upływie 6 tygodni możliwe jest jej całkowite obciążanie, pod warunkiem, że odzyskano mięsień czworogłowy prawidłowo funkcjonuje.
Dodatkowo do planu usprawniania wprowadza się mobilizację rzepki oraz ścięgna rzepki, trening na rowerze stacjonarnym, a po osiągnięciu pełnego obciążenia kończyny wprowadza się ćwiczenia wzmacniające mięśnie w zamkniętym łańcuchu kinematycznym.
Ważna jest także odbudowa równowagi mięśniowo-powięziowej, trening propriocepcji, zwiększanie zakresu ruchu i siły w kończynie dolnej i miednicy, praca manualnej, a także kinesiotaping.
Nie można ukryć, że powrót całkowitej sprawności po zabiegu zszycia więzadła rzepki jest długotrwały i na ogół trwa od pół roku do 9 miesięcy. Jednak przed całkowitym powrotem do sportu sprzed urazu niezwykle ważne jest odzyskanie funkcji i siły mięśnia czworogłowego porównywalne do kończyny przeciwnej oraz odpowiedniej stabilności stawu kolanowego, aby nie doszło do ponownego zerwania ścięgna rzepki.
Zapewne zainteresuje Cię artykuł o złamaniu rzepki