Co znajdziesz w artykule?
Jako fizjoterapeuci, osteopaci i integratorzy strukturalni z kilkudziesięcioletnim doświadczeniem klinicznym, praktycznie każdego dnia pracujemy z chorobami kręgosłupa lędźwiowo-szyjnego. W poniższym artykule przedstawiamy jedynie wycinek naszej wiedzy. W o wiele szerszym zakresie (diagnostyka oraz klinika) zajmujemy się tym tematem podczas naszego kursu Masażu Tkanek Głębokich, do którego serdecznie zachęcamy wszystkich terapeutów (również studentów).
Zespół bólowy kręgosłupa L-S – etiologia
Zespół bólowy odcinka kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego dotyczy bardzo dużego odsetka populacji i niestety dotyka to coraz młodszych osób. Zarówno zbyt duże obciążenia nakładane na kręgosłup, ale jak i nieprawidłowa pozycja przyjmowana podczas pracy przy komputerze mogą wywoływać zmiany w odcinku L-S.
Zmiany w tkankach można podzielić na strukturalne (uchwytne w badaniach obrazowych) oraz na czynnościowe (nieuchwytne w badaniach obrazowych) zwane czynnościową zmianą stanu tkanek (CZST). Jak pokazuje praktyka kliniczna, a także jak wynika z badań to właśnie CZST jest najczęstszą przyczyną bólu lędźwiowego odcinka kręgosłupa, a nie uchwytne w badaniach obrazowych zmiany strukturalne.
CZST to stan ostrego lub chronicznego przeciążenia i wtórnego napięcia, lub skrócenia tkanek miękkich takich jak mięśnie, powięź, więzadła i okostna. Pacjent wielokrotnie przychodzi do gabinetu z ogromnym bólem pleców i „czystym” wynikiem rezonansu magnetycznego, innym razem wynik rezonansu magnetycznego jest „fatalny”, a pacjent nie odczuwa bólu.
Kolejną możliwością jest nałożenie się zmiany uchwyconej w badaniu rezonansu magnetycznego i CZST na dwa sposoby:
- zmiana strukturalna i CZST odpowiadają za ból pacjenta (umiejscowione są w tym samym segmencie kręgosłupa),
- tylko CZST odpowiada za ból pacjenta (zmiana strukturalna nie jest położona na wysokości, która poprzez dermatomy, sklerotomy lub miotomy – trzy rodzaje stref unerwienia ciała, może dawać ból w obszarze odczuwanym przez Pacjenta),
Nie obserwuje się by tylko zmiana strukturalna mogła stymulować ból Pacjenta (wtórnie do zmiany strukturalnej pojawi się CZST). Innym zagadnieniem jest fakt, że ciało (jeśli nie ma mechanizmu urazu tylko długotrwałe przeciążenie) długo przed wytworzeniem zmiany strukturalnej (wtórna) daje znać o tworzącej się patologi poprzez CZST i ból z tym związany. Może jednak zdarzyć się tak, ze na skutek silnego jednorazowego urazu lub wielu nałożonych na siebie mikrourazów zmiana strukturalna będzie pierwotną a CZST wtórną.
Zespół bólowy kręgosłupa L-S – czynniki ryzyka
Do czynników ryzyka zwiększających ryzyko powstawania zmian w odcinku lędźwiowo-krzyżowym zalicza się:
- dźwiganie ciężkich przedmiotów przy wyprostowanych kończynach dolnych,
- narażenie na drgania (np. podczas jazdy samochodem ciężarowym),
- praca biurowa,
- siedzący tryb życia i brak aktywności fizycznej w wolnym czasie,
- częste schylanie się,
- skok pokwitaniowy (nagły wzrost przy braku wzmacniania mięśni),
- choroby krążka międzykręgowego,
- zmiany zwyrodnieniowe.
Ból w okolicy lędźwiowo- krzyżowej może wynikać z dysfunkcji różnych struktur:
- Pierwszym z nich jest ból wynikający z przeciążeniami mięśni i osłabieniem mięśni kręgosłupa.
- Dolegliwości mogą również wywodzić się z podrażnienia korzeni nerwowych, czyli tak zwane lumbago, a ulgę w bardzo silnym bólu przynosi dopiero repozycja w odpowiednie miejsce zawartości krążka międzykręgowego.
- Ból oponowy wywołany jest podrażnieniem gałęzi oponowych nerwów rdzeniowych, najczęściej na skutek toczących się zmian zwyrodnieniowych w obrębie kręgów.
- Ból kauzalgiczny wynika z podrażnienia włókien sympatycznych układu współczulnego.
Badanie przedmiotowe w zespołach bólowych kręgosłupa lędźwiowo- krzyżowego powinno zawierać ocenę postawy ciała, badanie zakresu ruchomości całego kręgosłupa we wszystkich kierunkach, badanie długości kończyn dolnych, badanie neurologiczne oraz ocena stawów krzyżowo- biodrowych.
Zespół bólowy kręgosłupa L-S – rehabilitacja
Rehabilitacja lędźwiowego odcinka kręgosłupa polega m.in. na likwidowaniu dysfunkcji miednicy i lędźwiowego odcinka kręgosłupa poprzez:
- Przywracanie balansu mięśniowo-powięziowego mięśnia prostownika grzbietu, mięśni czworobocznych lędźwi, mięśni biodrowo-lędźwiowych, przepony, mięśni rotatorów zewnętrznych stawu biodrowego technikami energii mięśniowej (MET) lub masażu tkanek głębokich.
- Manipulację/mobilizację powięzi piersiowo- lędźwiowej.
- Odtworzenie ruchomości stawów krzyżowo-biodrowych i stawów międzykręgowych lędźwiowego odcinka kręgosłupa.
- Wyrównywanie napięcia więzadeł krzyżowo-guzowych, więzadeł krzyżowo-kolcowych, więzadeł biodrowo-lędźwiowych, więzadeł krzyżowo-biodrowych, więzadeł międzykolcowych i więzadeł nadkolcowych.
- Terapii punktów spustowych.
- Pilates lub ćwiczenia stabilizacji głębokiej czy stabilizacji spiralnej.
- Terapię manualną i ćwiczenia wspomaga się kinesiotapingiem.
Oprócz przeprowadzanej rehabilitacji niezwykle ważna jest edukacja pacjenta:
- ważne jest, aby ciężary podnosić poprzez uginanie kończyn dolnych w stawach kolanowych i biodrowych oraz trzymając przedmiot blisko ciała, a nie poprzez schylanie się,
- niezbędne jest zadbanie o ergonomię podczas pracy (siedzisko z oparciem na plecy, klawiatura na odpowiedniej wysokości, łokcie podparte, stopy oparte o podłoże),
- czas wolny poświęcać na aktywność fizyczną (z uwzględnieniem ćwiczeń wzmacniających mięśnie grzbietu),
- kontrola masy ciała.