Co znajdziesz w artykule?
Jako fizjoterapeuci, osteopaci i integratorzy strukturalni z kilkudziesięcioletnim doświadczeniem klinicznym, praktycznie każdego dnia pracujemy z zapaleniem rozcięgna podeszwowego. W poniższym artykule przedstawiamy jedynie wycinek naszej wiedzy. W o wiele szerszym zakresie (diagnostyka oraz klinika) zajmujemy się tym tematem podczas naszego kursu Masażu Tkanek Głębokich, do którego serdecznie zachęcamy wszystkich terapeutów (również studentów).
Zapalenie rozcięgna podeszwowego – etiologia
Na nasze stopy codziennie nakładane są znaczące siły. Spoczywa na nich ciężar całego ciała, wystawiane są na długotrwałe stanie, chodzenie, bieganie…
Niestety takie przeciążenia prowadzą do powstawania mikrourazów i bólu.
Strukturą, która jest narażona szczególnie na wszelkiego rodzaju obciążenia, jest rozcięgno podeszwowe. Rozpościera się ono od przyśrodkowej powierzchni guza piętowego, biegnąc przez łuk podłużny przyśrodkowy stopy, rozdziela się na pęczki, a każdy z nich kończy się na paliczkach bliższych palców. Powięź podeszwowa ulega napięciu w momencie zgięcia grzbietowego palców stóp. Dzięki temu unosi się również łuk podłużny stopy. Oprócz zapewnienia prawidłowego wysklepienia stóp odpowiada, odgrywa znaczącą rolę podczas chodu, ponieważ w czasie fazie podparcia przekazuje siły z tyłostopia na przodostopie.
Może ono zostać uszkodzone podczas czynności wymagających wyprostu paliczków, a więc w trakcie chodu oraz biegu. Poza tym wyróżniamy takie czynniki ryzyka jak:
- długotrwałe utrzymywanie pozycji stojącej,
- występowanie stopy wydrążonej,
- przykurcz mięśnia brzuchatego łydki
- obciążenie wywierane przez dodatkowe kilogramy również będzie podrażniało podeszwę stóp,
- trening biegowy po twardym podłożu,
- słaba jakość parkietu na hali sportowej,
- chodzenie na boso po nierównym podłożu, np. plaża.
Tak więc łatwo wywnioskować, że zarówno nadmierna masa ciała jak i zbyt mocno obciążające treningi, zwłaszcza bieganie, będą sprzyjać tworzeniu się stanów zapalnych podeszwy stóp.
Zapalenie rozcięgna podeszwowego – umiejscowienie
Pacjent borykający się z zapaleniem rozcięgna podeszwowego, będzie zgłaszał przede wszystkim ból, który pojawia na dolnej powierzchni pięty w obrębie guza piętowego, towarzyszący również aktywności fizycznej, a w późniejszym etapie chodzeniu, a nawet staniu. Oprócz tego w badaniu nie może zabraknąć palpacji podeszwowej strony stóp, podczas której występować będzie wzmożona tkliwość i wzmożenie objawów. Warto również wykonać test długości dla mięśnia brzuchatego łydki, który może być przykurczony. Testem prowokacyjnym w tym schorzeniu będzie zgięcie grzbietowe palców (windlass test). Jeżeli dojdzie do nasilenia objawów, uznaje się go za dodatni.
Zapalenie rozcięgna podeszwowego – leczenie
Faza 1:
Terapia w początkowym etapie powinna spełniać cel przeciwbólowy i przeciwzapalny. Takie działanie będą miały odpowiednie leki, jednak będzie to efekt krótkotrwały, a najważniejsze jest usunięcie przyczyny.
Niezastąpioną metodą w tym przypadku będzie stretching powięzi podeszwowej. W jej rozluźnieniu pomoże również masaż głęboki stopy i terapia punktów spustowych. Jeżeli problem leży w przykurczonym mięśniu brzuchatym łydki, należy to samo postępowanie zastosować również w jego przypadku.
Następnie przejść można do zwiększenia zakresu ruchomości zarówno zgięcia grzbietowego stopy, jak i wyprostu w stawach śródstopno-paliczkowych.
W procesie leczniczym należy zapobiegać nadmiernemu nadwyrężaniu podeszwy stóp. Dlatego z planu terapii wykluczamy ćwiczenia wymagające długotrwałych pozycji stojących, biegów, podskoków. Zamiast tego proponujemy aktywności mniej obciążające jak rower stacjonarny czy pływanie.
Wsparciem terapii stanu zapalnego rozcięgna podeszwowego będą zabiegi z zakresu fizykoterapii, takie jak:
- ultradźwięki,
- fonoforeza,
- laser biostymulacyjny,
- wodolecznictwo.
Dodatkowymi elementami włączanymi do terapii jest używanie indywidualnie zaprojektowanej wkładki profilaktycznej, stosowanie tak zwanego Low-Dye tapingu, odciążającego rozcięgno podeszwowe oraz okłady z lodu.
Poza tym nie osiągniemy długotrwałego efektu terapeutycznego bez współpracy terapeuty z pacjentem. Dlatego ważna jest edukacja w zakresie wiedzy na temat odpowiedniego obuwia, właściwego podłoża do treningów, wpływu masy ciała na stan stóp.
Faza 2:
Jeśli zabiegi z etapu 1 terapii nie pomagają, a objawy utrzymują się kilka miesięcy, należy po raz kolejny przeprowadzić dogłębną diagnostykę, w celu wykluczenia innych chorób.
Utrzymujący się długotrwale stan zapalny rozcięgna podeszwowego wymaga zastosowania opatrunku gipsowego, który unieruchomi stopę, przez okres jednego miesiąca.
W przypadku występowania stopy wydrążonej zalecane jest również stosowanie wkładek do butów.
Można również znaleźć informacje o korzystnym wpływie zakładania szyny na noc w pozycji zgięcia grzbietowego stopy w zakresie 5 stopni.
Faza 3:
Jeżeli zawiodły wszystkie metody leczenia zachowawczego zastosowanie znajduje zabieg tak zwana ortotrypsja, czyli zastosowanie fal udarowych o wysokiej energii.
Inną z technik operacyjnych, w przypadku gdy zawiodły sposoby z fazy 1 i 2, jest uwalnianie powięzi podeszwowej.