Niestabilność rzepkowo-udowa

Jako fizjoterapeuci, osteopaci i integratorzy strukturalni z kilkudziesięcioletnim doświadczeniem klinicznym, praktycznie każdego dnia pracujemy z niestablinością rzepkowo-udową. W poniższym artykule przedstawiamy jedynie wycinek naszej wiedzy. W o wiele szerszym zakresie (diagnostyka oraz klinika) zajmujemy się tym tematem podczas naszego kursu Masażu Tkanek Głębokich, do którego serdecznie zachęcamy wszystkich terapeutów (również studentów).
W poniższym artykule spróbujemy przyjrzeć się bliżej kilku uszkodzeniom:

• niestabilność rzepkowo-udowa,
• uszkodzenie MPFL (więzadła rzepkowo-udowego przyśrodkowego),
• boczne przyparcie rzepki,
• zespół SRU

W budowie stawu kolanowego wyróżniamy dwa połączenia:

• staw udowo-piszczelowy (łączy kłykcie kości udowej z kłykciami kości piszczelowej),
• staw udowo-rzepkowy (łączy powierzchnię rzepkową kości udowej z chropowatą powierzchnią stawową rzepki).

Ten drugi jest szczególnie narażony na urazy, ponieważ podczas działania sił od przodu kolana to on jako pierwszy, a dokładniej rzepka odbiera działające obciążenia. Transmituje ona również na podudzie skurcze mięśnia czworogłowego uda.

Niestabilność rzepkowo-udowa – etiologia

Jeżeli zadziałają siły przewyższające wytrzymałość stawu może dojść do niestabilności rzepkowo-udowej na skutek bezpośredniego urazu aparatu stabilizacyjnego, ale również może powstać na skutek powtarzających się przeciążeń. Najczęściej dochodzi do bocznego przyparcia rzepki na skutek uszkodzenia więzadła rzepkowo-udowego przyśrodkowego (MPFL).
Wynika to z tego, że rzepka ma skłonność do bocznego przemieszczania się, ponieważ guzowatość piszczeli (przyczep) leży bocznie do osi dynamicznej mięśnia czworogłowego uda. Każde wzmożone napięcie części prostej lub obszernej bocznej mięśnia czworogłowego uda, pasma biodrowo-piszczelowego z mięśniem naprężaczem powięzi szerokiej lub mięśnia biodrowo-lędźwiowego, spowodowane ich przykurczem lub włóknieniem przemieszcza rzepkę w bok.

W warunkach fizjologicznych, w początkowej fazie zgięcia, rzepka jest umiejscowiona między kłykciami kości udowej i pozostaje w tym umiejscowieniu podczas dalszego ruchu. Mechanizm ten może być zaburzony na wielu poziomach. Za boczne zbaczanie rzepki może odpowiadać nieprawidłowo umiejscowiona guzowatość kości piszczelowej (przyczep rzepki), skrócenie struktur miękkotkankowych (części prostej lub obszernej bocznej mięśnia czworogłowego uda, pasma biodrowo-piszczelowego z mięśniem naprężaczem powięzi szerokiej lub mięśnia biodrowo-lędźwiowego czy troczków bocznych) lub powiększeniem kąta między osią mięśnia czworogłowego i więzadła właściwego rzepki (np. w kolanie koślawym lub przypadku szerokiej miednicy).

Niestabilność rzepki może być również powodowana niedorozwojem kłykci bocznych kości udowej, które podpierają rzepkę i ukierunkowują jej ruch lub nieprawidłowo wykształconą rzepką (hipoplazja). Z kolei przy wysokim ustawieniu rzepki (skrócenie tkanek miękkich, np. mięsień prosty uda lub biodrowo-lędźwiowy) dochodzi do zaburzenia jej podtrzymywania przez kłykcie kości udowej w początkowej fazie zgięcia. Taki objaw często występuje w kolanie przeprostowanym.

Przed bocznym zbaczaniem rzepki zabezpieczają również tkanki miękkie: mięsień obszerny przyśrodkowy i MPFL (więzadło rzepkowo-udowe przyśrodkowe). Stają się one niewydolne na skutek rozciągnięcia jako konsekwencja wcześniejszych przemieszczeń (jak ma to miejsce w przypadku MPFL), lub ich osłabienie może być przyczyną pierwotną bocznego przemieszczania rzepki (jak ma to miejsce w przypadku mięśnia obszernego przyśrodkowego).

Inną przyczyną miękkotkankową może być skrócenie głowy krótkiej mięśnia dwugłowego uda co skutkuje rotacją zewnętrzną podudzia.

Niestabilność rzepkowo-udowa – leczenie

Boczne przyparcie rzepki, które prowadzi do powstania zespołu stawu rzepkowo-udowego i z tym związanych dolegliwości bólowych można leczyć zapobiegawczo o ile spowodowane jest jedynie nierównowagą napięcia mięśniowo-powięziowego i nie doszło do zerwania MPFL. Wówczas rehabilitacja daje satysfakcjonujące efekty.

Niestabilność rzepkowo-udowa w temacie początkowej terapii cechuje się stosowaniem leczenia zachowawczego przez okres od 3 do 6 miesięcy. Podstawą usprawniania są ćwiczenia, które mają na celu wzmocnić mięśnie uda, a w szczególności mięśnia czworogłowego uda, jednak początkowo nie należy przekraczać zakresu 90 stopniu zgięcia w stawie kolanowym.

Oprócz ćwiczeń oporowych stosuje się stretching w celu zwiększenia elastyczności, a także trening proprioreceptywny, w celu odbudowy czucia głębokiego. Jako uzupełnienie terapii wykorzystuje się zabiegi z zakresu medycyny fizykalne takie jak elektrostymulacja głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego, jonoforeza czy magnetoterapia. Dodatkowo wprowadza się mobilizację rzepki oraz iniekcje miejscowe kwasu hialuronowego.

Jeżeli zastosowane leczenie zachowawcze bocznego przyparcia rzepki nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, wymagany jest zabieg operacyjny.

W przypadku zerwania MPFL i/lub zmian w kształcie rzepki, kłykciach kości udowej czy niewłaściwym umiejscowieniu guzowatości kości piszczelowej konieczne jest leczenie operacyjne i rekonstrukcja MPFL i/lub przywrócenie w miarę możliwości prawidłowego kształtu kłykci, czy położenia guzowatości kości piszczelowej. Tu stosuje się również rozległe boczne uwolnienie troczków bocznych.

W wyżej wymienionych przypadkach rehabilitację zaleca się po operacji. Wówczas połączenie obu procedur leczniczych daje satysfakcjonujące efekty i uchroni przed nawrotami uszkodzeń więzadła rzepkowo-udowego przyśrodkowego (MPFL).

Zapewne zainteresuje Cię artykuł o chondromalacji rzepki

Jak może pomóc Masaż Tkanek Głębokich

Porady dla Twoich pacjentów

Co oznacza niestabilność rzepkowo-udowa

Niestabilność rzepkowo-udowa oznacza brak równowagi i brak stabilności w stawie rzepkowo-udowym. Może to prowadzić do częstych urazów, takich jak skręcenia i zwichnięcia, a także do długotrwałych problemów zdrowotnych, takich jak bóle i uszkodzenie chrząstki stawowej. Przyczyny tej niestabilności mogą być związane z genetyką, nadmiernym wysiłkiem fizycznym, urazami i chorobami takimi jak zapalenie stawów. Leczenie może obejmować fizjoterapię, leki przeciwbólowe i, w skrajnych przypadkach, operację.

Co oznacza wysokie ustawienie rzepki

Wysokie ustawienie rzepki oznacza, że rzepka jest umieszczona wyżej niż normalnie, co może prowadzić do problemów z poruszaniem się i bólu w stawie kolanowym. Może być to spowodowane wadami wrodzonymi lub uszkodzeniami mechanicznymi. W takim przypadku konieczna jest wizyta u lekarza, aby zdiagnozować przyczynę i zalecić odpowiednie leczenie.

Jak leczyć konflikt rzepkowo-udowy

Konflikt rzepkowo-udowy to stan, w którym kość rzepki uderza o kość udową, powodując ból i ograniczenie ruchomości. Aby leczyć ten konflikt, należy przestrzegać następujących kroków:

• Odpoczynek: Zaleca się unikanie aktywności fizycznej, która powoduje ból w stawie kolanowym.
• Chłodzenie: Stosowanie okładów lodu może pomóc zmniejszyć ból i obrzęk.
• Fizjoterapia: Ćwiczenia fizjoterapeutyczne, takie jak rozciąganie i wzmacnianie, pomagają zapobiegać powstawaniu zmian zwyrodnieniowych i poprawiają ruchomość stawu.
• Terapia manualna: Masaże i terapia manualna, takie jak manipulacja, pomagają zmniejszyć ból i zwiększyć ruchomość stawu.
• Leki przeciwbólowe: Leki przeciwbólowe, takie jak ibuprofen, pomagają zmniejszyć ból.
• Orteza: Noszenie ortezy pomaga zmniejszyć nacisk na staw kolanowy i zapobiega dalszemu uszkodzeniu.
• Interwencja chirurgiczna: W ciężkich przypadkach konfliktu rzepkowo-udowego może być wymagana interwencja chirurgiczna, taka jak artroskopia lub osteotomia.

Pamiętaj, że leczenie konfliktu rzepkowo-udowego jest procesem długotrwałym i wymaga cierpliwości i zaangażowania pacjenta. Najważniejsze jest, aby skonsultować się z lekarzem i przestrzegać jego zaleceń, aby uniknąć dalszych uszkodzeń i powikłań.

Czy rzepka się regeneruje

Tak, rzepka może się regenerować, ale proces ten może być długotrwały i wymagać specjalistycznego leczenia i rehabilitacji. W zależności od stopnia uszkodzenia i wieku pacjenta, proces regeneracji może trwać od kilku miesięcy do kilku lat. Ważne jest, aby unikać dalszych uszkodzeń i poddawać się odpowiedniej terapii, aby przyspieszyć proces powrotu do zdrowia.