Migrena – etiologia i terapia

Jako fizjoterapeuci, osteopaci i integratorzy strukturalni z kilkudziesięcioletnim doświadczeniem klinicznym, praktycznie często pracujemy z bólami migrenowymi. W poniższym artykule przedstawiamy jedynie wycinek naszej wiedzy. W o wiele szerszym zakresie (diagnostyka oraz klinika) zajmujemy się tym tematem podczas naszego kursu Masażu Tkanek Głębokich, do którego serdecznie zachęcamy wszystkich terapeutów (również studentów).

Migrena – podział

Ból głowy należy do doświadczeń subiektywnych. Mechanizm doprowadzający do dolegliwości bólowych jak i same aspekty z tym związane są indywidualne. Istnieje wiele bólów głowy o różnym pochodzeniu i objawach. Możemy wyróżnić bóle pierwotne jak i wtórne będące wynikiem stresu, zmęczenia, odwodnienia jak i choroby.

Ze względu na obszar bólu jak i charakter jego powstania możemy podzielić bóle głowy na poszczególne grupy.

• Szyjo-pochodny ból ma swoją przyczynę w zwiększonym tonusie mięśniowym, który często jest wywołany niepokojem jak i stresem pacjenta. A sam ból występuje zazwyczaj po obu stronach półkuli. W czasach, kiedy człowiek był bardziej narażony na zagrożenie ze strony drapieżników, napięcie mięśnia czworobocznego grzbietu i elewacja barków pełniła funkcję ochronna dla wrażliwej i unaczynionej szyi. Teraz podobny mechanizm obserwujemy w sytuacjach konfliktowych.
• Możemy wyróżnić także klasterowe bóle głowy, jest to charakterystyczny rodzaj bólu, który z reguły skupia się w okolicy brwi i oczu i ma tendencje do nawracania. Dyskomfort pochodzenia klasterowego jest wysoce spokrewniony z migrenami.
• Dobrze znanym nam bólem głowy, jest ból kriogeniczny. Na pewno każdy z nas doskonale pamięta ten niezwykle krótki, ale intensywny dyskomfort spowodowany nagłym zjedzeniem lodów w upalny letni dzień.
• Jednak szczególnym bólem głowy jest migrena. Jest to termin często nieświadomie nadużywany przez społeczeństwo. Silny ból głowy często jest powiązany z doświadczeniami wizualnymi, emocjonalnymi a także dźwiękowymi. Migreny wywołane są przez uraz, stres jak i zmiany hormonalne. Ból towarzyszący migrenom ma charakter uciskowy a nawet miażdżący.

Niestety kobiety są częściej narażone na migreny i znoszą je gorzej niż mężczyźni. Ma to związek z układem hormonalnym i obecnością estrogenu i progesteronu. Estrogen ma wpływ na uwrażliwienia pacjentki na doznania bólowe.

Migrena – etiologia

Wielu badaczy na przełomie lat próbowało wyjaśnić genezę migren. Przez długi czas popularny model zakładał, że migrena należy do naczyniowych bólów głowy, a sam ból był spowodowany rozszerzeniem naczyń i zbyt dużą ilością krwi w mózgu. Jednak w wyniku rozwoju badań i wykorzystaniu coraz to dokładniejszych narzędzi badacze doszli do wniosku, że rozszerzenie naczyń następuje na samym początku. Z tego względu ta teoria może pełnić jedynie funkcję objawową a nie przyczynową.

Obecnie mechanizm jest uważany za połączenie problemów neurologicznych i naczyniowych. Zdarza się, że dochodzi do samoistnej aktywacji synaps, które są odpowiedzialne za wykorzystanie sygnałów informacyjnych, które często doprowadzają do doznań bólowych. Fachowo to zjawisko nazywa się depresją korową. Za pomocą wizualizacji jest rzeczowo zobrazowane obszar rozszerzania się doznań bólowych podczas doświadczania migren. Z początku ból występuje w okolicy płata potylicznego a następnie ‘’pulsującym krokiem’’ będą sięgać coraz to dalszych płatów. Jak wiadomo płat potyliczny odpowiada za percepcje doznań wzrokowych. Z tego względu w efekcie migren często dochodzi do zaburzenia widzenia w skutek generowania własnych sygnałów przez płat potyliczny.

Ból migrenowy charakteryzuje się dyskomfortem zazwyczaj po jednej stronie. Pacjenci cierpiący na migrenę charakteryzują się zwiększoną nadwrażliwością na światło czy dźwięk w stosunku do pacjentów o napięciowych bólach, czy też mięśniowo powięziowych. Ma to związek z pobudzeniami elektrycznymi mózgu, co może skutkować przeniesieniem fali depolaryzacji do jąder początkowych nerwu węchowego lub wzrokowego.

Migrenom zazwyczaj towarzyszą aury. Możemy wyróżnić aurę wzrokową, czuciową i językową.
Pacjenci często w opisie swoich doznań kierują się słowami, że czują jakby sam dźwięk jak i światło z dużą intensywnością docierało do samego mózgu i tam doprowadzało do skutków bólowych. Jednak jak się okazuje sama tkanka mózgowa nie odczuwa bólu. Wrażliwa jest otoczka naszego mózgu na którą składają się naczynia krwionośne, opony mózgowo rdzeniowe a także opona twarda. Skóra głowy jest szczególnym źródłem bólu rzutowanego. Jak się okazuje podczas migren dochodzi do drażnienia nerwu trójdzielnego, który unerwia oponę twardą. Nerw trójdzielny podczas ataku bólowego często ulega procesowi syntetyzacji, z tego względu pacjenci po ostrym epizodzie migrenowym mogą następnego dnia czuć się rozdrażnieni. W ostatnich latach jest coraz więcej twardych badań naukowych, które dowodzą, że migreny doprowadzają do trwałych zmian strukturalnych w mózgu.

Migrena – terapia

Kierując się tymi informacjami podczas terapii pacjenta migrenowego warto nakierować naszą terapię manualną na czepiec ścięgnisty, rozcięgno czołowo potyliczne a także mięsień czołowy. Stymulacja i praca nad tymi obszarami polega na wykonywaniu ruchów podobnych do mycia głowy szamponem jak i zahaczaniu mięśnia czołowego opuszkami palców podczas czynnego ruchu pacjenta. Tego typu działanie ma na celu złagodzenie ogólnego ucisku w czaszce.

Okolica potylicy to istotny obszar w projekcji zaburzeń wzrokowych a także obecności bólów głowy. Mięśnie podpotyliczne są odpowiedzialne za priopriocepcje. Posiadają 36 wrzecionek mięśniowo nerwowych na gram tkanki mięśniowej, gdzie dla przykładu mięsień pośladkowy wielki posiada jedynie 0,7 wrzecionka na gram swojej masy. Z tego względu praca na tej strukturze jest w stanie przynieść znaczące efekty. Mięśnie podpotyliczne to małe mięśnie pełniące istotną funkcję stabilizacji i kontrolę ruchów głowy. Dodatkowo w okolicy omawianych mięśni znajdują się nerwy potyliczne odpowiedzialne za wywoływanie reakcji bólowych w tylnej części głowy.

Podczas pracy manualnej w przypadku migren warto wziąć pod uwagę staw skroniowo żuchwowy. Badania jasno potwierdzają zależność między obecnością migren a problemami dziedziny stomatologicznej.

Znakomity terapeuta Til Luchau podczas Polish Fascia Sympozjum opowiadał o pracy za pomocą uszu, co ma pośredni wpływ na przesunięcie kości skroniowej i odciążenie nerwu.
Równie rekomendowana przez niego techniką jest mechaniczne odciążenie kości ciemieniowych, a także praca mechaniczna na podniebieniu. Doraźnie można pracować za pomocą lodu w okolicy potylicy, dodatkowo warto ograniczyć sytuację stresowe, które wpływają na zwiększenie poziomu kortyzolu.

W jednej z czterech faz migrenowych pojawia się senność i zmęczenie z tego względu na złagodzenie migren działa kofeina. Obserwuje się dużą korelację symptomów odczuwalnych w pierwszej fazie a podwzgórzem, które odpowiada za nasze emocje.

Pacjenci zazwyczaj cierpią na aury, nadwrażliwość lub odczucia mdłości. Sporadycznie zdarza się, żeby wszystkie z tych objawów współistnieją ze sobą. Zdarza się, że mamy do czynienia z mieszanymi bólami głowy. W związku z tym w przypadku nawet migren warto zająć się rozluźnianiem mięśni okolic głowy i szyi w celu poprawy samopoczucia pacjenta.

Mając na uwadze bezpieczeństwo pacjenta przed wykonaniem terapii manualnych warto porozmawiać z pacjentem o poszerzeniu diagnostyki o takie badania jak rezonans magnetyczny, czy tomograf komputerowy.

Migrena: współczesne kierunki leczenia, Polski przegląd neurologiczny 2008-12-16 Czubaszewski Ł. Pierwotne i wtórne bóle głowy 2020
Zgorzalewicz M. Patomechanizm migrenowych bólów głowy 2005
R.B. Lipton, MD; M.E. Bigal, Klasyfikacja samoistnych bólów głowy 2004
Surma S., Romańczyk M., Kawa – lekarstwo, używka, narkotyk 2020 Kozubski W., Rożniecki J., Migrena i bóle głowy VIA MEDICA

Jak może pomóc Masaż Tkanek Głębokich

Porady dla Twoich pacjentów

Zapewne zainteresuje Cię artykuł szeroko rozprawiający o bólach głowy.

Ile dni może potrwać migrena

Migrena może trwać od kilku godzin do kilku dni. W niektórych przypadkach może trwać nawet do tygodnia. W przypadku trwającej migreny należy skonsultować się z lekarzem w celu zdiagnozowania przyczyny i zaproponowania odpowiedniego leczenia.

Co powoduje atak migreny

Atak migreny jest wynikiem szeregu złożonych czynników, w tym genetycznych, hormonalnych, środowiskowych i emocjonalnych. Podstawową przyczyną migreny jest dysfunkcja mózgu, która prowadzi do nadmiernego rozszerzenia naczyń krwionośnych, zwężenia naczyń krwionośnych, a następnie ich gwałtownego zwężenia. Ten proces wywołuje ból i inne objawy, takie jak światłowstręt, uczucie nudności i wymioty, a także wrażliwość na dźwięki i zapachy. Inne czynniki, takie jak stres, zmiany hormonalne, skoki ciśnienia krwi, zmiany pogodowe i niektóre pokarmy i napoje, mogą zwiększyć ryzyko wystąpienia migreny u osób podatnych na tę chorobę.

Czego nie wolno przy migrenie

Nie wolno przyjmować alkoholu, a także spożywać pokarmów zawierających duże ilości kofeiny, takich jak kawa, herbata czy napoje energetyczne. Nie wolno też przyjmować leków bez konsultacji z lekarzem, szczególnie tych z grupy NLPZ (niesteroidowe leki przeciwzapalne), ponieważ mogą one nasilać objawy migreny. Nie wolno również nadużywać leków przeciwbólowych, ponieważ może to prowadzić do uzależnienia oraz problemów z układem pokarmowym. Ważne jest też unikanie stresu oraz nieregularnych godzin snu i jedzenia, ponieważ mogą one być przyczyną wystąpienia migreny.

Co pić na migrenę

Zawsze należy skonsultować się z lekarzem. Jednakże, jeśli chodzi o jedzenie i picie, zaleca się picie dużo wody, unikanie kofeiny i alkoholu, a także spożywanie pokarmów bogatych w magnez, takich jak orzechy, szpinak i awokado. Niektóre osoby z migreną stosują też herbatki ziołowe z mięty pieprzowej, rumianku lub melisy, ale zawsze należy upewnić się, że nie wpłyną one na stosowane leki przepisane przez lekarza.

Jak spać z migreną

Migrena może być bardzo uciążliwa i utrudniać sen, ale istnieją pewne rzeczy, które można zrobić, aby pomóc sobie zasnąć. Oto kilka wskazówek:

• Przygotuj odpowiednie warunki do snu: Zadbaj o to, aby twoje łóżko było wygodne, temperatura w pokoju była odpowiednia dla ciebie, a pomieszczenie było zaciemnione. Możesz również spróbować wykorzystać dźwięki kojące, takie jak biały szum, aby pomóc ci się zrelaksować.
• Odpocznij w cichym i zaciemnionym miejscu: Jeśli nie możesz spać, spróbuj położyć się w cichym i zaciemnionym pokoju, aby pomóc zmniejszyć ból i zrelaksować się.
• Wypróbuj techniki relaksacyjne: Techniki takie jak medytacja, joga, lub proste ćwiczenia oddechowe mogą pomóc ci się zrelaksować i uspokoić.
• Zastosuj zimno lub ciepło: W zależności od preferencji, można zastosować zimno (np. lodowe opakowanie lub chłodny kompres na czole) lub ciepło (np. ciepły kompres na karku), aby pomóc zmniejszyć ból.
• Unikaj kofeiny: Jeśli jest to możliwe, unikaj kofeiny przez kilka godzin przed snem, ponieważ może ona utrudniać zasypianie.
• Skonsultuj się z lekarzem: Jeśli migreny są dla ciebie problemem, warto skonsultować się z lekarzem, który może pomóc w znalezieniu najlepszej metody leczenia.

Pamiętaj, że każdy ma inny sposób radzenia sobie z bólem migrenowym i różne techniki mogą działać na różne osoby. Najlepiej, abyś wypróbował kilka różnych metod i wybrał te, które najlepiej działają dla ciebie.