Ganglion

Jako fizjoterapeuci, osteopaci i integratorzy strukturalni z kilkudziesięcioletnim doświadczeniem klinicznym, praktycznie każdego dnia pracujemy z ganglionem. W poniższym artykule przedstawiamy jedynie wycinek naszej wiedzy. W o wiele szerszym zakresie (diagnostyka oraz klinika) zajmujemy się tym tematem podczas naszego kursu Masażu Tkanek Głębokich, do którego serdecznie zachęcamy wszystkich terapeutów (również studentów).

Ganglion – etiologia

Ganglion to powszechnie używana nazwa niewielkiej, miękkiej wyniosłości, występującej najczęściej w okolicy nadgarstka. W terminologii medycznej określa się to schorzenie jako torbiel galaretowatą, należąca do zmian nowotworopodobnych, jednak w rzeczywistości nie są groźne. Są to małe przestrzenie wypełnione miękką, płynną lub galaretową substancją, tworzące się w okolicy stawów.

Najczęściej obserwuje się małe gangliony na powierzchni grzbietowej ręki skąd biorą początek od stawu promieniowo – nadgarstkowego, a ich bardzo częsta lokalizacja to połączenie kości łódeczkowatej i księżycowatej. Po stronie dłoniowej szczególnie narażonymi miejscami na powstawanie ganglionów są pochewki ścięgna zginaczy nadgarstka oraz miejsca połączenia kości promieniowej i łódeczkowatej, a także połączenia kości szeregu bliższego nadgarstka.

Torbiele galaretowate zazwyczaj mają połączenie ze stawami nadgarstka lub pochewką ścięgnistą. Niektóre mają kształt sferyczny i nie łączą się z innymi strukturami. Występują różne rozmiary ganglionów, które mają tendencję do pękania.

Powstawanie galaretowatych ganglionów ma związek z przeciążeniami, jakim poddawane są stawy nadgarstkowe. Przebiegające w ich okolicy ścięgna mięśni pokryte są pochewkami, które zawierają niewielką ilość płynów umożliwiający swobodny ruch tych struktur. Jednak na skutek powtarzających się ruchów w trakcie, np. uprawiania sportów dochodzi do powstawania mikrourazów, co doprowadza do zwiększonej produkcji płynu w obrębie wspomnianych pochewek i uwypuklenia się ich.

Torbiele mogą powstawać również przez urazy, toczące się zmiany degeneracyjne tkanki łącznej, czy stany zapalne tkanek miękkich w obrębie nadgarstka.

Jak może pomóc Masaż Tkanek Głębokich

Porady dla Twoich pacjentów

Od czego robi się ganglion

Objawami torbieli galaretowatej jest uwypuklenie, powstające na skutek gromadzenia się płynu, które przesuwa się podczas palpacji, a pojawiający się miejscowy obrzęk i wrażliwość ujawniają się wtedy, gdy nadgarstek jest w zgięciu dłoniowym. Dodatkowo ucisk wywierany przez rosnący ganglion na otaczające tkanki wywołuje ból oraz miejscowy stan zapalny.

Mogą zdarzyć się także przypadki zaburzeń czucia, wynikające z uwięźnięcia struktur nerwowych. W trakcie badania można wykorzystać fakt, że maksymalny wyprost czy zgięcie nadgarstka wywołują nasilenie się dolegliwości. Ponadto wykonuje się badania obrazowe takie jak ultrasonografia, a także rezonans magnetyczny w celu dokładniejszego opisu struktury.

Przed przystąpieniem do terapii można wykonać również próbę Allena, która polega na naprzemiennym zaciskaniu ręki w pięść i jej otwieraniu, a następnie obserwacji prawidłowego ukrwienia ręki. Ma ona na celu zdiagnozować zaburzenia unaczynienia ręki

Czy ganglion może pęknąć

Tak, ganglion może pęknąć. Gangliony są najczęściej niegroźne i nie powodują żadnych dolegliwości. Jednak w niektórych przypadkach mogą być bolesne lub uciskać na inne tkanki.

Pęknięcie gangliona może nastąpić w wyniku urazu lub silnego uderzenia. Może to prowadzić do wycieku płynu z guzka, co skutkuje zmniejszeniem lub zniknięciem guzka. Pęknięcie gangliona nie jest zwykle poważnym problemem i rzadko wymaga leczenia. W niektórych przypadkach może jednak być konieczne usunięcie guzka chirurgicznie, jeśli jest bolesny lub utrudnia ruchy.

Ganglion – leczenie

Leczenie zachowawcze ganglionów opiera się w początkowym etapie na odpoczynku i unikaniu ruchów, które mogą powodować zwiększanie się torbieli. W tym celu wykorzystuje się specjalne stabilizatory lub szyny. Zabiegami wspomagającymi z zakresu fizykoterapii są ultradźwięki, magnetoterapii, laseroterapii, a także jonoforeza. Dodatkowo dobre efekty przynosi kinesiotaping. Można wykonać zarówno aplikację limfatyczną, umożliwiającą wchłonięcie się torbieli, jak i stabilizacyjną dla nadgarstka, co będzie chroniło przed nasilaniem się dolegliwości.

Często gangliony są leczone z powodzeniem poprzez terapię manualną i ćwiczenia stabilizacji stawów nadgarstka i ręki. Jeżeli torbiel nie zmniejsza się można wykonać aspirację torbieli i zastosować iniekcje kortykosteroidów.

Jednak w wielu przypadkach leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych rezultatów lub dochodzi do nawrotów torbieli. W takiej sytuacji doradza się wycięcie większości ganglionów, które mogą powodować powikłania np. ucisk ganglionu w kanale łokciowym na nerw może powodować ubytki ruchowe bądź czuciowe reki. Zabieg polega na usunięciu zmienionych chorobowo tkanek w obrębie torebki stawowej lub pochewki ścięgna. Po wykonaniu tej interwencji nadgarstek jest unieruchamiany na okres kilku dni, a następnie pacjenta czeka postępowanie rehabilitacyjne.

W ciągu pierwszych 2-3 tygodni zalecane jest całodobowe unieruchomienie nadgarstka w szynie lub ortezie. W celu ograniczenia dolegliwości bólowych stosowane są leki przeciwbólowe, a wspomagająco fizykoterapia, np. krioterapia i pole magnetyczne.

Po upływie 3 tygodni możliwe jest zakładanie szyny tylko między ćwiczeniami oraz na noc. Wprowadza się ćwiczenia ze wspomaganiem oraz czynne, polegające na zgięciu i wyproście nadgarstka. Poza tym nadal prowadzona jest fizykoterapia, a także można wprowadzić elementy mobilizacji blizny.

Po upływie miesiąca od operacji możliwe jest wprowadzenie ćwiczeń wzmacniających siłę mięśniową, bez pomijania wcześniejszej fizykoterapii i mobilizacji blizny, a pełny powrót do codziennych aktywności możliwy jest po około 6 tygodniach od przeprowadzonego zabiegu.