Biodro dysplastyczne

Jako fizjoterapeuci, osteopaci i integratorzy strukturalni z kilkudziesięcioletnim doświadczeniem klinicznym, niemal każdego dnia pracujemy z biodrem dysplastycznym. Artykuł ten przedstawia zaledwie wycinek naszej wiedzy. W o wiele szerszym zakresie (diagnostyka oraz klinika) zajmujemy się tym tematem podczas naszego kursu Masażu Tkanek Głębokich, do którego serdecznie zachęcamy wszystkich terapeutów (również studentów).

Biodro dysplastyczne – etiologia

Prawidłowo rozwinięty staw biodrowy składa się głowy kości udowej i odpowiednio zagłębionej panewki, poszerzonej dodatkowo obrębkiem stawowym, która zbudowana jest w ⅖ z kości biodrowej, ⅖ z kości kulszowej i ⅕ z kości łonowej. Jednak działanie różnych czynników zarówno w życiu płodowym jak i po urodzeniu mogą prowadzić do jego nieprawidłowego ukształtowania, a dokładniej panewka stawu biodrowego, zamiast tworzyć odpowiednie wgłębienie dla głowy kości udowej, staje się stroma. Stan ten nazywa się dysplazją stawu biodrowego, a samo biodro nosi miano dysplastycznego

Dokładniej schorzenie to charakteryzuje się nieprawidłowym ustawieniem głowy kości udowej w panewce miednicy. Kąt nachylenia panewki jest często większy niż w zdrowym stawie, jej średnica może być mniejsza w porównaniu do głowy kości udowej. W biodrze dysplastycznym tylko środkowa cześć głowy kości udowej przenosi obciążenia na panewkę powodując przyspieszenie powstawania zmian zwyrodnieniowych i w niektórych przypadkach niestabilność stawu. Do powstawania zmian zwyrodnieniowych najczęściej dochodzi w drugiej i trzeciej dekadzie życia.

Czynniki wywołujące dysplazję:

Poza tym wskazuje się na zwiększone ryzyko występowania biodra dysplastycznego u dziewczynek, gdy występuje dodatni wywiad rodzinny, a także przypisuje się znaczenie hormonowi – relaksynie, który wpływa na rozluźnienie aparatu torebkowo-więzadłowego.

Biodro dysplastyczne – rozpoznanie i diagnoza

Najłatwiej rozpoznać biodro dysplastyczne w pierwszych tygodniach życia, gdyż będą one wykrywalne dzięki specjalnym testom:

• objaw Orotolaniego, inaczej objaw przeskakiwania. Dziecko jest w pozycji leżenia tyłem, kończyny dolne zgięte w stawach kolanowych i biodrowych do 90 stopni. Terapeuta wykonuje odwodzenie w stawach biodrowych. Test jest dodatni, gdy na skutek przesuwania się głowy kości udowej nad dolną krawędzią panewki, będzie słyszalne charakterystyczne przeskakiwania.
• objaw Barlowa, inaczej prowokacji zwichnięcia. Wykonanie takie samo jak testu powyżej, jednak terapeuta wykonuje ruch przywiedzenia. W biodrze dysplastycznym wywoła to podwichnięcie lub zwichnięcie stawu odwracalne samoczynnie (test jednofazowy) lub wymagana jest repozycja (test dwufazowy).

W późniejszym okresie (już po 5 tygodniu życia) objawy te mogą zanikać, a około 2-3 miesiąca życia stawy biodrowe stabilizują się w zwichnięciu/ podwichnięciu, a na dysplazję stawu biodrowego mogą wskazywać:

• ograniczenie ruchu odwiedzenia występujące po jednej lub po obu stronach,
• asymetria fałdów pachwinowych oraz udowych,
• objaw Galleaziego, czyli przy ustawieniu stawów biodrowych w zgięciu do 90 stopni występuje skrócenie długości względnej kończyn dolnych,
• niewyczuwanie głowy kości udowej.

Jeśli dysplastyczne biodro nie zostanie rozpoznane aż do momentu nauki chodu, charakterystycznymi objawami będą:

• utykanie,
• chód kaczkowaty (przy dysplazji stawów biodrowych obustronnym),
• hiperlordoza lędźwiowa,
• objaw Trendelenburga,
• objaw Duchenne’a

Im wcześniejsze wykrycie dysplastycznego biodra, tym więcej da się zrobić, aby powstrzymać uszkodzenia stawu biodrowego. W skład badań obrazowych, wykonywanych w tym schorzeniu, wchodzi USG, RTG i CT.

Jeśli zostanie ono zdiagnozowane wystarczająco wcześnie możliwe jest zastosowanie leczenia zachowawczego, polegającego na zastosowaniu szelek Pavlika, poduszki Frejki lub szyn odwodzących.

Jak może pomóc Masaż Tkanek Głębokich

Porady dla Twoich pacjentów

Czy da się wyleczyć dysplazję

Dysplazja biodra jest chorobą, która może być leczona, ale nie jest całkowicie uleczalna. Może być kontrolowana poprzez leczenie i rehabilitację, ale niektórzy ludzie mogą nadal doświadczać bólu i ograniczenia ruchomości w biodrach. W przypadku ciężkich przypadków może być konieczne zastosowanie zabiegów chirurgicznych, takich jak zastępcze stawy biodrowe, aby poprawić ruchomość i zmniejszyć ból.

Co najbardziej niszczy stawy biodrowe

Staw biodrowy może być niszczony przez różne czynniki, na przykład:

• Choroby zwyrodnieniowe stawów: są to schorzenia, które prowadzą do niszczenia chrząstki stawowej, co może prowadzić do bólu i ograniczenia ruchomości stawu.
• Uszkodzenia mechaniczne: urazy, takie jak skręcenia lub złamania, mogą uszkodzić chrząstkę stawową i prowadzić do niszczenia stawu.
• Zakażenia: infekcje, takie jak zapalenie stawów, mogą niszczyć chrząstkę stawową i prowadzić do bólu i ograniczenia ruchomości stawu.
• Choroby reumatyczne: choroby, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, mogą prowadzić do niszczenia chrząstki stawowej i innych tkanek stawu.
• Nadwaga lub otyłość: nadmierny nacisk na staw biodrowy może prowadzić do niszczenia chrząstki stawowej i innych tkanek stawu.

Jak wyleczyć dysplazję

Jeśli postępowanie zachowawcze w biodrze dysplastycznym nie przyniesie oczekiwanych rezultatów u młodych pacjentów wykonuje się osteotomie sposobem Chiariego, operację stropu panewki lub osteotomię bliższego odcinka kości udowej celem utrzymania prawidłowej pozycji głowy kości udowej, zmniejszenia występujących objawów oraz opóźnienia się choroby zwyrodnieniowej stawu.

U osób starszych jako metodę leczenia rozważa się endoprotezoplastykę stawu biodrowego. Po zabiegu operacyjnym również konieczna jest rehabilitacja celem odtworzenia zakresu ruchu w stawie, siły mięśniowej i kontroli nerwowo-mięśniowej. Bardzo ważnym elementem usprawniania małego pacjenta jest również nauka osiowego obciążenia kończyny dolnej, ćwiczenia równoważne oraz trening chodu.

Warto również edukować rodziców małych pacjentów z dysplazją stawów biodrowych, aby nie starali się na siłę przyspieszać pionizacji dziecka, a także, aby zwracali uwagę na pozycję ustawienia kończyn dolnych w trakcie wykonywania czynności dnia codziennego i zabawy.

Czy konieczna jest operacja na staw biodrowy

Operacja stawu biodrowego może być konieczna w przypadku różnych schorzeń lub urazów, takich jak:

• zwyrodnienie stawu biodrowego (artroza)
• uszkodzenie chrząstki stawowej.
• niestabilność stawu biodrowego
• złamania kości biodrowej
• urazy sportowe
• choroby reumatyczne